Hoe Pieter Winter ruimte maakt voor een vitaal en leefbaar platteland
Happyplaces Stories (video)
Ik leerde Pieter Winter kennen in een project waarbij we samen betrokken waren, om samen vorm te geven aan een nieuwe economie van geld, gezondheid en geluk in de regio, de zogenaamde ‘regionomie’. Omdat Nederland al bokbier heeft, brouwden we Geytbier om Giethoorn iets unieks en verbindends te geven — naast natuurlijk de bekende bruggetjes en het water waar Giethoorn bekend om staat als ‘Hollands Venetië’.
Pieter is boer. Eigenzinnig boert hij gewoon ondubbelzinnig waanzinnige zinnige dingen als kringlooplandbouwbedrijf. Hij kijkt behalve naar vandaag, vooral ook naar de toekomst. Hij denkt daarbij niet alleen aan zichzelf, maar vooral ook aan zijn mensen en de omgeving. Dit doet hij door de bedrijfsactiviteiten goed op elkaar aan te laten sluiten en optimaal gebruik te maken van de kringloop in zijn bedrijf, door duurzame oplossingen voor de restproducten te bieden. Dit leidt niet alleen tot kansen voor Pieter, maar ook voor collega-ondernemers. Met ongeveer 600 hectare grond in gebruik, 16 miljoen kilo aardappelen per jaar, 1.000.000 1-ster Beter Leven kippen per jaar, 2 biogasinstallaties met een totaalvermogen van 2,8 MWh elektrische energie, meerdere drogerijen met compagnon Jordi Meijer en gemiddeld 15 medewerkers is Agro Giethoorn gegroeid tot een innovatief miljoenenbedrijf. Pieter reisde als Nuffield Scholar de wereld over om kennis op te doen over nieuwe productiemethoden, management- en marketingsystemen en om over de hele wereld een netwerk op te bouwen om wanneer weer thuis in Giethoorn, een bijdrage te leveren aan een vitale omgeving waar het voor iedereen goed is.
Het transcript is licht bewerkt om de leesbaarheid te verbeteren.
Ruimte is mijn omgeving
Ja, hoe maak ik ruimte? Misschien wel te weinig. Ik denk dat ik een vrij druk bezet persoon ben, die dagelijks met leuke bezigheden bezig is. Dat kost helaas best wel wat vrije tijd, misschien wel iets te veel vrije tijd. Maar ik geniet wel van het leven. Ik heb een boerderij in Giethoorn. Een vrij omvangrijke boerderij in Giethoorn, dus ruimte is mijn omgeving. Ik zit lekker op het platteland, ik heb een mooi ruim uitzicht. Ik kan elke dag genieten van het mooie uitzicht.
Ik ben boer, dus ruimte is mijn omgeving. Ik zit lekker op het platteland, ik heb een mooi ruim uitzicht. Ik kan elke dag genieten van het mooie uitzicht.
Ik merk nu al, terwijl ik er echt over na moet denken, dat wij ook wel heel veel luxe hebben als het gaat om ruimte. Wij maken misschien wel lange dagen, maar wij hebben ook de luxe om gedurende de dag ruimte te maken. Dus ’s morgens het ontbijtje met je gezin, ’s middags met mijn partner, en ’s avonds ook weer lekker eten met mijn gezin. Dat is een ruimte die ik enorm waardeer. Ik zie heel veel mensen met de auto naar het werk gaan. Zijn zitten misschien een uur in de auto en op de terugweg weer een uur in de auto. Dan besef ik mij terdege dat ik het geluk en de luxe heb dat ik overdag mijn vrouw, als ze niet zelf buiten de deur werkt, maar in ieder geval mijn kinderen overdag ook tref. Dat is een ruimte die ik enorm waardeer.
Verder probeer ik ruimte te pakken met een hobby. Ik probeer al een jaar of veertig een beetje muziek te maken. Door het feit dat je daarheen gaat, soms best wel met tegenzin, maar als je daar geweest bent, dan kom je mentaal altijd weer frisser thuis. Het ontspant je. Het is voor mij een belangrijk moment in de week, die woensdagavond. Daar maak ik per definitie vrij voor. Daar komt eigenlijk niks tussen. Verder wil ik een beetje sporten in het leven om wat ruimte te geven aan mijn leven. Dat doe ik te weinig, dat weet ik. Daar moet wel een verandering in komen, dat durf ik wel te zeggen.
Kansruimte
Ik maak nu even een terugblik naar het ontstaan van ons bedrijf, Agro Giethoorn. Dat is een veelzijdig bedrijf, met meerdere activiteiten. Ik ben permanent bezig met het doorontwikkelen en verduurzamen van ons bedrijf. Om de synergie tussen de activiteiten te optimaliseren, waardoor je de concurrentie met iedereen aankunt. Ik denk in kansen. Ik zie veel mogelijkheden. Dus ik pak ook de ruimte die er is in de omgeving. Ik merk wel dat de omgeving steeds groter wordt. Dat bedoel ik regionaal, maar ook de mensen die ik ontmoet. Twintig jaar geleden was je omgeving de boeren bij je aan de straat. Uiteindelijk is dat veranderd, naar met name mensen buiten de agrarische sector. Inmiddels begint de omgeving wat groter te worden, waardoor je toch steeds weer andere nieuwe mensen spreekt met verfrissende ideeën. Dat geeft mij weer de ruimte om me verder te ontwikkelen, om de creativiteit door te ontwikkelen. Ik merk aan mezelf dat het noodzakelijk voor mezelf is om daar tijd voor te maken en te blijven maken om uiteindelijk een prettig mens te blijven.
Twintig jaar geleden was je omgeving de boeren bij je aan de straat. Uiteindelijk is dat veranderd, naar met name mensen buiten de agrarische sector. Inmiddels begint de omgeving wat groter te worden, waardoor je toch steeds weer andere nieuwe mensen spreekt met verfrissende ideeën. Dat geeft mij weer de ruimte om me verder te ontwikkelen.
Leefruimte
Ik vind het ook leuk om te vermelden dat ik een opleidingstraject heb ondergaan, het Nuffield Scholarship. Dat is misschien niet bekend bij velen, denk ik. Het geeft mij de kans om inspiratie op te doen voor de Nederlandse landbouw en uiteindelijk ook voor mijn eigen bedrijf. De komende 18 maanden reis ik een groot deel van de wereld rond om inspiratie op te doen. In 2022 zijn er wereldwijd 80 scholars en ik mag daar één van zijn. Wij ontmoeten elkaar zo nu en dan. In kleinere groepjes reizen we dan naar landen als Maleisië, Singapore, Denemarken, Amerika, Canada, Brazilië. Al die landen zal ik dit jaar allemaal bezoeken. Ik vind het prachtig om te zien wat er in die landen gebeurt, om de mensen te spreken, om de overheden daar te spreken, ook de universiteiten daar te spreken, van ze te leren hoe ze tegen zaken aankijken.
Eén ding valt me per definitie al op. Hoe men onder de indruk is van de Nederlandse landbouw, wat er allemaal gebeurt. De innovativiteit. Ik merk dat er veel respect vanuit de hele wereld is voor de Nederlandse landbouw. Dat geeft mij nieuwe energie. Soms voelt het voor mij wel eens dat wij als boer in Nederland de vervuilers van de maatschappij zijn, met geen oog voor de natuur. Ik weet dat ik anders in elkaar zit, daarom raakt het me wel op dit moment. Daarom is het mooi om die positieve reacties te krijgen van de mensen buiten Nederland, want daar voel je echt de waardering en het respect.
Het Nuffield Scholarship geeft me de kans om 18 maanden lang een groot deel van de wereld rond te reizen om inspiratie op te doen. Ik hoop dat het mij nieuwe ruimte en inspiratie geeft om de opgaven die hier spelen, te zien als kansen voor de Nederlandse landbouw en uiteindelijk ook voor mijn eigen bedrijf.
Aan dat scholarship is ook een onderzoek verbonden en ik heb een onderzoeksvraag: hoe hou je een vitaal en leefbaar platteland met alle overheidsopgaven? Dan maakt het niet uit of ze dan vanuit Brussel, Den Haag, in mijn geval Zwolle of het gemeentehuis hier in Steenwijk komen. Maar er spelen veel opgaven in dit gebied. Denk aan CO2-reductie, waterpeilstijging, uiteraard stikstof, maar ook duurzame energie, spreiding van toerisme want Giethoorn wordt te druk, duurzame mobiliteit, klimaat. En ondertussen zijn er ook mensen die in dit gebied willen blijven leven, willen blijven wonen, die het een prachtig gebied vinden. Die genieten van de omgeving, genieten van de ruimte. Deels zijn dat burgers, deels zijn dat mensen met andere activiteiten, bijvoorbeeld een hovenier of iemand die hout verkoopt, of wat dan ook. En uiteraard nog een paar boeren. Maar hoe houden we het leuk met z’n allen? Als we straks tussen in een zonnepark zitten? Of een windmolenpark? Of dat een deel van het gebied onder water gezet wordt? Of als er een groot themapark of recreatiepark komt? Hoe blijven we het allemaal leuk vinden hier op het platteland van Giethoorn? Dat is mijn onderzoeksvraag. Die vraag wordt volgende week publiek gedeeld. Iedereen kan de QR-code inscannen en de vragenlijst beantwoorden. Ik ben heel nieuwsgierig naar de uitkomsten, die ik daarna verder ga uitwerken. Ik hoop dat het mij nieuwe ruimte en inspiratie geeft om de opgaven die hier spelen, te zien als kansen.
Bij die kansen die ik zelf hier zie in dit gebied, vind ik het heel belangrijk dat wij die kansen gezamenlijk en lokaal oppakken. Als je naar het verleden kijkt, zoals bijvoorbeeld de gaswinning in Groningen, dan zie je dat daarvan slechts 1% van de financiële revenuen terecht is gekomen bij de noordelijke drie provincies. Ik wil dat per definitie voorkomen als het over de opgaven op het platteland gaat. Als wij daar last van hebben, dan moeten de lusten ook ten goede aan het gebied komen. Dan wil ik dat wij, als lokale gemeenschap, gaan investeren in deze initiatieven. Als recreatie of duurzame energie hier ontwikkeld moet worden omdat het een overheidsopgave is, dan wil ik eerst kijken of we dat als gebied kunnen oppakken. Ik zie voldoende mogelijkheden en geld is er zat. Met de goede mensen en trekken we het uit grond. Samengevat: degene die last heeft van de opgaven moet er ook financieel van kunnen profiteren, zeker als het economische opgaven zijn. Dat vind ik heel belangrijk.
Geen financieel ruimtetekort
Boeren in 2023? Het is een boeiende wereld, een fase in mijn leven dat ik merk dat politiek Den Haag en platteland, elkaar moeilijk begrijpt. Een wereld van polarisatie. Een wereld waarin wetenschap leidend is. Ik vind wetenschap ongelooflijk belangrijk, maar wel samen mét de praktijk. Dat geeft op dit moment heel veel lastige tegenstellingen en een beeldvorming die, in mijn optiek, niet altijd overeenkomt met de werkelijkheid. De politiek praat nog over ‘perspectief’ en over ‘verdienmodellen’. Nou, dat is mooi dat ze dat doen.
Maar ik ben van mening dat je geen zorgen hoeft te maken over de verdienmodel van de agrarische sector. Ik denk dat het gros van de boeren een hele goede boterham verdient. Het financiële perspectief is enorm goed. En hoe meer opgaven, hoe beter het wordt. Als er minder landbouwgrond is en er komen meer mensen, is voedselzekerheid niet vanzelfsprekend meer. Dat merken we nu. 2022 was een onbeschoft financieel goed jaar. Je ziet dat industrieën zorgen hebben over beschikbaarheid van grondstoffen en geven daarom enorm goede contracten uit. Het verdienmodel voor de agrarische sector in het algemeen gewoon heel goed. Heel goed. Waar in politiek Den Haag of de media constant de discussie over plaatsvindt, namelijk het verdienmodel, is dat hetgeen waar ik me het minste zorgen over maak, als de opgaven realiteit gaan worden.
Ruimteknel door regels
Maar daarom is het wel een lastige wereld waarin wij moeten ondernemen. Je ziet ook een soort wensdenken, dat is misschien een groot woord, maar ik gebruik het woord toch, vanuit de politiek. ‘Die kleine bedrijven, agrarische bedrijven, moeten ook bestaansrecht houden. We moeten denken aan hun toekomst.’ Ik ben maar een simpele ondernemer die niet lang naar school is gegaan, maar ik zie wel een beetje wat er gebeurt. Met alle respect, mijn verwachting is dat het gros van die kleine bedrijven helaas allemaal zal wegvallen. Want we hebben de wereld zo complex gemaakt qua regelgeving, qua administratie, qua certificeringen, qua opgaven en doelstellingen, dat je als individu heel moeilijk van alles op de hoogte kunt blijven. Een boer vandaag in de maatschappij is, naast dat hij praktisch moet ondernemen, een technicus, een boekhouder en moet alle regels op de hoogte zijn.
We hebben de wereld in mijn sector zo complex gemaakt, dat ik gewoon dames op kantoor heb zitten die mij kunnen ontlasten zodat ik datgene kan doen waar ik goed in ben. Maar ik denk dat er zo veel meer sectoren te benoemen zijn. Ik denk dat het verschrikkelijk moeilijk wordt voor die kleine bedrijven om in de toekomst van alle regels op de hoogte te blijven en om te kunnen blijven boeren in de huidige vorm. Wellicht is een samenwerkingsvorm tussen boeren, als ware een mini-coöperatie waardoor je specialismen van de individuen kunt optimaliseren, misschien liggen daar wel kansen. Maar op individuele basis ben ik niet zo heel positief over het bestaansrecht van de kleinere boer. Helaas, want ook mijn doel is niet om groot te worden. Dat is niet een primair doel, maar het is wel een gevolg van het hedendaagse beleid. Dat baart mij zorgen.
Zoetwaterruimte uitdagingen
Wat mij ook enorm veel zorgen baart is de term ‘lokaal’. Wat is lokaal? Is lokaal 10 kilometer, is lokaal 50 kilometer of is lokaal 600 kilometer of is lokaal Europa? Wij produceren 80% van het voedsel in een straal van 600 kilometer rondom Amsterdam. Voor mij is dat lokaal. Maar daar denkt iedereen wat anders over. Je ziet dat een gedeelte van politiek Den Haag wil dat we eigenlijk terug moeten met de productie. Als dat een keuze is, dan zou ik dat kunnen respecteren, alleen ik zou wel willen dat er goed nagedacht is over de gevolgen. Want maak me oprecht zorgen over voedselzekerheid. De prijzen die wij vandaag voor het produceren voedsel krijgen, komen niet uit het niks. Dat komt niet alleen door de energieprijzen, maar heeft ook te maken met vragen en aanbod en de groei van de wereldbevolking.
Migratie ontstond vanuit het verleden vanuit Afrika, Syrië en nu tijdelijk ook Oekraïne. Maar ik hou er rekening mee dat migratie binnen Europa naar de zoetwaterdelta Nederland realiteit gaat worden. Ik denk dat we ons, door de keuzes die vandaag gemaakt worden, een paar hele grote problemen op onze hals halen. Migratie is misschien wel het grootste probleem. Ik wil wel heel duidelijk stellen, dat ik geen klimaatontkenner ben. Ik vind ook dat wij moeten veranderen, dat wij moeten verduurzamen. Dus ik ben ook voor de energietransitie. Ik ben ook voor verduurzaming van de landbouw. Ik ben ook voor duurzame ontwikkeling van innovaties. Maar het beleid zoals het nu ingezet wordt, gaat grote gevolgen hebben.
Net tijdens het voorgesprek merkte ik dat ik de tranen in de ogen had. Ik voel dat oprecht. Dat zit heel diep in mij. Ik zeg het niet als commercieel praatje, het is zoals ik het voel. Ik heb grote zorgen over voedselzekerheid en de bijbehorende gevolgen.
Ik heb wel eens gezegd, gekscherend, en ik zeg het hier voor de camera ook, Mansholt is bekend geworden vanwege zijn kreet ‘nooit meer honger’. Dat is hem heel goed gelukt. Te goed gelukt. We hebben overschotten. Niet altijd met de beste carbon footprint. Dat heeft hij later ook toegegeven. Ik denk dat er vandaag beleidsmakers in Brussel, maar ook in Den Haag zitten, die ook in de boeken komen, maar niet op een al te positieve manier. Die wel het idealistische gedachtegoed goed naar buiten hebben gebracht, maar de gevolgen die dat gaat krijgen voor honger, migratie en alle problemen daaraan verbonden zijn, baren mij zorgen. Net tijdens het voorgesprek merkte ik dat ik de tranen in de ogen had. Ik voel dat oprecht. Dat zit heel diep in mij. Ik zeg het niet als commercieel praatje, het is zoals ik het voel. Ik heb daar grote zorgen over. Voedselzekerheid en de bijbehorende gevolgen. De meeste oorlogen in Afrika kwamen door honger en ten tweede door het geloof. Als honger in Europa is, het is heel simpel, dan wil de mens overleven. Waar voedsel is, daar trekken ze heen. Het is heel logisch: waar wordt voedsel geproduceerd? In een zoetwaterdelta. Dat zie je in Nederland. Dat zie je bij de Nijl. Dat zie je in bij Po — afgelopen zomer al niet, want die stond al droog als gevolg van klimaatverandering. Zoetwater is essentieel. Ik denk dat je op zoetwatergebieden, die zijn er maar weinig meer wereldwijd, zuinig moet zijn. Daar moet je volgens mij het voedsel produceren.
Ik denk ook dat je goed na moet kijken hoe de definities geformuleerd zijn. De definities zijn vaak geformuleerd gebaseerd op hectaren. Wat de CO2-uitstoot is per hectare, wat de input is per hectare. Maar, bereken dit ook eens per eenheid product? Wat de input of output is per kilogram product? Wat de CO2-uitstoot per kilogram product is, kijk daar eens naar.
Dit was een serieuze zorgelijke weergave van hoe ik op dit moment tegen de landbouw en het gevolgen van het beleid aankijk. Maar ik wil toch zeker meegeven dat ik een prachtig leven heb. Dat ik blij ben dat ik op dit mooie platteland van Giethoorn mag boeren. Uiteraard is er regelgeving die je soms wel eens wat frustreert. Maar ik denk dat wij de financiële kracht en de creativiteit hebben om elk probleem op te lossen, als er maar duidelijk beleid komt.
Thank you for taking the time to read the article and/or watch the video. I hope that you enjoyed it. If you did, don’t forget to hit the clap button (the icon of the hands below or on the left side of your screen) so I know I connected with you. Follow me here on Medium to automagically see new stories pop up on your Medium homepage. Or follow me on LinkedIn, I also share updates and stories there. Thank you for your support!
